ورزش تکواندو + سبک‌ها و قوانین

ورزش تکواندو یکی از محبوب‌ترین رشته‌های رزمی جهان است که ریشه در فرهنگ و تاریخ کره دارد. تکواندو به دلیل فواید فراوانی که برای جسم و ذهن به همراه دارد، در بین تمامی گروه‌های سنی از کودکان تا بزرگسالان طرفداران بسیار زیادی دارد. حدود ۷۰٪ تکنیک‌های ورزش تکواندو شامل لگدها و حرکات پا می‌شود. این رشته به دلیل سرعت و زیبایی حرکات پا مشهور است.

ورزش تکواندو یک رشتهٔ رزمی نمایشی مدرن محسوب می‌شود که پس از جنگ جهانی دوم با کوشش استادان هنرهای رزمی کرهٔ جنوبی و با تلفیق رشتهٔ اوکیناوایی کاراته و هنرهای رزمی سنتی کره‌ای همچون تکیون و سوباک پایه‌گذاری شد. این ورزش با تأکید بر ضربات سریع و قدرتمند پا، به ویژه ضربه به سر، حرکات پرشی و چرخشی شناخته می‌شود.

ورزش تکواندو چیست؟

پس از پایان جنگ جهانی دوم و اشغال ژاپن، در سال ۱۹۴۵ مدارس رزمی جدیدی به نام “کوان” در سئول تأسیس شدند. بنیان‌گذاران این مدارس، که از هنرهای رزمی ژاپنی و چینی آگاهی داشتند، اولین پیشگامان تکواندو بودند. تکواندو در ابتدا تحت تأثیر کاراته و دیگر هنرهای رزمی ژاپنی و چینی قرار داشت و این موضوع باعث ایجاد بحث‌هایی درباره تاریخچه آن شد. دو دیدگاه اصلی در این باره وجود دارد: یکی باور به اصالت کره‌ای تکواندو و دیگری اعتقاد به ریشه‌های آن در کاراته.

در سال ۱۹۵۲، رئیس‌جمهور کره جنوبی از نمایش تکنیک‌های رزمی توسط افسران ارتش کره جنوبی دیدن کرد و خواستار ایجاد یک سیستم واحد رزمی در ارتش شد. در پی این درخواست، بحث‌هایی برای استانداردسازی و ایجاد یک سبک متحد از هنرهای رزمی کره‌ای آغاز شد. در نهایت، “تکواندو” به عنوان نام رسمی برای این ورزش انتخاب شد. در سال ۱۹۵۹، انجمن تکواندو کره تأسیس شد و تلاش‌ها برای وحدت در سبک‌های مختلف ادامه یافت. پس از اختلافات سیاسی و شکاف‌هایی که میان مدارس مختلف رزمی ایجاد شد، چوی هونگ هی در سال ۱۹۶۶ فدراسیون بین‌المللی تکواندو (ITF) را تأسیس کرد.

از سال ۲۰۰۰، تکواندو به عنوان یکی از سه هنر رزمی آسیایی در بازی‌های المپیک حضور دارد و به یکی از رشته‌های ورزشی مهم این رویداد تبدیل شده است. واژه “تکواندو” ترکیبی از “Tae” به معنای “ضربه با پا”، “Kwon” به معنای “ضربه با دست”، و “Do” به معنای “هنر یا شیوه” است. این ورزش بر اصول ادب، صداقت، پشتکار، خویشتن‌داری و روحیه تسلیم‌ناپذیر تأکید دارد و شامل سه مهارت اصلی پومسه (Poomsae)، کیوروگی (Kyorgi) و گیئوکپا (Gyeokpa) می‌شود.

در سال ۲۰۱۸، دولت کره جنوبی به‌طور رسمی ورزش تکواندو را به‌عنوان هنر رزمی ملی این کشور معرفی کرد و فدراسیون جهانی تکواندو (WT) به عنوان نهاد حاکم بر این ورزش در مسابقات المپیک و پارالمپیک شناخته شد و همچنان نقش مهمی در توسعه و ترویج تکواندو در سطح جهانی ایفا می‌کند.

فلسفه تکواندو

سبک‌های مختلف ورزش تکواندو بر اساس فلسفه‌های گوناگون بنا شده‌اند، اما بسیاری از آن‌ها به فرمان‌های پنج‌گانه هوارانگ به عنوان مرجع تاریخی اشاره دارند. برای مثال، چوی هونگ-هی فلسفه تکواندو را به صورت پنج اصل بیان کرده است: ادب، درستکاری، پشتکار، خویشتن‌داری، و روح شکست‌ناپذیر. این اصول در سوگندنامه تکواندو نیز آمده‌اند که تأکید بر رعایت این اصول و احترام به مربیان و تلاش برای ایجاد جهانی صلح‌آمیز دارد.

نظریه قدرت: این نظریه، که توسط چوی هونگ-هی توسعه یافته، بر اهمیت سرعت در تولید قدرت تأکید دارد و بر اساس فیزیک نیوتنی و بیومکانیک بنا شده است. اصولی همچون نیروی واکنش، تمرکز، تعادل، کنترل تنفس، جرم و سرعت از اجزای اصلی این نظریه هستند که در طراحی تکنیک‌های تکواندو نقش دارند.

بیشتر بدانید: درباره ورزش بدنسازی

فواید ورزش تکواندو

تکواندو به عنوان یک هنر رزمی نه تنها مهارت‌های فیزیکی را تقویت می‌کند، بلکه فواید زیادی برای سلامت جسمی و روحی فرد دارد. در زیر به برخی از مهم‌ترین فواید ورزش تکواندو اشاره می‌کنیم:

1. تقویت قدرت و استقامت بدن: تمرین‌های مداوم تکواندو شامل حرکات پویا و تقویتی است که باعث افزایش قدرت عضلات و بهبود استقامت بدن می‌شود. این ورزش به تقویت عضلات پا، شکم، دست‌ها و بهبود تعادل و هماهنگی بدن کمک می‌کند.
2. افزایش انعطاف‌پذیری: تکواندو با تمرینات کششی و تکنیک‌های متنوع پا، به بهبود انعطاف‌پذیری عضلات و مفاصل کمک می‌کند. این ویژگی به پیشگیری از آسیب‌های ورزشی و بهبود عملکرد جسمانی در فعالیت‌های روزمره کمک می‌کند.
3. تقویت اعتماد به نفس: تکواندو به عنوان یک ورزش رزمی، به فرد کمک می‌کند تا با کسب مهارت‌های جدید، اعتماد به نفس بیشتری پیدا کند. توانایی دفاع از خود و موفقیت در تمرینات و مسابقات، احساس ارزشمندی و خودباوری را در فرد تقویت می‌کند.
4. کاهش استرس و اضطراب: فعالیت‌های فیزیکی منظم مانند تکواندو می‌توانند به کاهش استرس و اضطراب کمک کنند. تمرینات تنفسی و ذهنی در این ورزش، باعث آرامش روانی و بهبود حالت روحی فرد می‌شود.

سبک‌های تکواندو

در آموزش ورزش تکواندو، علاوه بر سبک‌های کلی تعریف شده توسط سازمان‌هایی مانند ITF و Kukkiwon، هر باشگاه یا مدرسه ممکن است روش‌های خود را داشته باشد. برنامه آموزشی معمولاً شامل موارد زیر است:

• فرم‌ها (پومسه): مشابه کاتا در کاراته
• مبارزه (کیوروگی): شامل مبارزات آزاد و مبارزات امتیازی
• شکستن اجسام (گیوکپا): شامل شکستن تخته‌ها با تکنیک‌های مختلف
• تکنیک‌های دفاع شخصی (هوسینسول) و تکنیک‌های پرتاب و سقوط
• تمرینات قدرتی و هوازی، تمرینات آرامش و مدیتیشن و کنترل تنفس
• تمرکز بر انضباط ذهنی و اخلاقی، احترام، اعتماد به نفس و مهارت‌های رهبری
• آزمون‌ها برای پیشرفت به رتبه بعدی

در برخی مدارس، آموزش سلاح‌هایی مانند چوب، چاقو و چوب دستی نیز ممکن است ارائه شود. همچنین سبک‌ها و سازمان‌های مختلفی در ورزش تکواندو وجود دارند که هرکدام با یک نهاد یا فدراسیون مرتبط هستند. تفاوت‌های اصلی میان سبک‌ها و سازمان‌های تکواندو شامل الگوهای تمرینی، قوانین مبارزه، و فلسفه‌های رزمی می‌شود.

علاوه بر این، سبک‌های ترکیبی و نیش مانند تکواندو اکستریم، هپ کوان دو و هن مو دو نیز وجود دارند که تکنیک‌های مختلفی از هنرهای رزمی دیگر را با تکواندو ترکیب کرده‌اند.

بیشتر بدانید: پروتئین وی چیست؟

قوانین تکواندو

مسابقات تکواندو شامل مبارزه، شکستن اجسام، و اجرای فرم‌ها است. در مسابقات المپیک، تنها مبارزه انجام می‌شود و این مبارزه با قوانین WT برگزار می‌شود. دو نوع مبارزه وجود دارد:

1. مبارزه امتیازی: ضربات سبک هستند و زمان با هر امتیاز متوقف می‌شود.
2. مبارزه المپیکی: ضربات به صورت کامل وارد می‌شوند و زمان همچنان ادامه دارد.

در مسابقات WT و المپیک، مبارزه‌ها به صورت تمام‌تماس (فول‌کانتکت) انجام می‌شود و امتیازدهی از طریق سیستم الکترونیکی است. مبارزه بین دو نفر در یک منطقه مربع یا هشت‌ضلعی انجام می‌شود. مسابقه‌دهندگان باید در رده‌های وزنی و جنسیتی مشابه باشند.

هر مسابقه شامل سه راند دو دقیقه‌ای است و بین هر راند یک دقیقه استراحت وجود دارد. تجهیزات محافظتی شامل هوگو، محافظ سر، محافظ‌های ساق پا و دست، دستکش، محافظ دهان و محافظ کشاله ران است. امتیازدهی بر اساس ضربات مجاز به هوگو (محافظ تنه) و سر انجام می‌شود. سیستم امتیازدهی شامل موارد زیر است:

• ضربه مشت به هوگو: 1 امتیاز
• ضربه معمولی پا به هوگو: 2 امتیاز
• ضربه معمولی پا به سر: 3 امتیاز
• ضربه چرخشی به هوگو: 4 امتیاز
• ضربه چرخشی به سر: 5 امتیاز

داور می‌تواند در هر زمان برای تخلف از قوانین، جریمه‌ای به نام “گام-جوم” بدهد که یک امتیاز به حریف افزوده می‌شود. در صورت برابری امتیازها بعد از سه راند، یک راند اضافه “مرگ ناگهانی” برگزار می‌شود که اولین امتیاز، برنده را تعیین می‌کند.

علاوه بر مبارزه، مسابقات فرم (پومسه) نیز توسط WT برگزار می‌شود، جایی که شرکت‌کنندگان باید یک الگوی حرکتی خاص را اجرا کنند و از داوران برای دقت و اجرای خود امتیاز می‌گیرند. مسابقات تیمی و زوجی نیز وجود دارد که در آن شرکت‌کنندگان فرم‌ها را همزمان اجرا می‌کنند.

بیشتر بدانید: دیسک کمر کجاست؟

مقایسه تکواندو با کاراته

تکواندو و کاراته دو هنر رزمی مشهور هستند که هر یک از آنها دارای ویژگی‌های منحصربه‌فردی است. تکواندو که از کره سرچشمه گرفته است، بیشتر بر تکنیک‌های پا، از جمله ضربات قدرتمند و سریع تمرکز دارد. این ورزش به ویژه برای تکنیک‌های پرشی و چرخشی پا معروف است و در مسابقات، امتیازات بیشتری به ضربات سر داده می‌شود. در مقابل، کاراته که از ژاپن ریشه می‌گیرد، بر تعادل بین ضربات دست و پا تأکید دارد و انواع مختلفی از سبک‌ها را شامل می‌شود که می‌توانند بر تکنیک‌های دفاعی یا حمله‌ای متمرکز باشند. همچنین، کاراته بر روی تنفس، تمرکز و اجرای دقیق تکنیک‌ها تأکید دارد.

از نظر فلسفه رزمی، هر دو ورزش دارای اصول اخلاقی قوی هستند که به رشد شخصیتی کمک می‌کنند. در ورزش تکواندو، پنج اصل اساسی شامل احترام، صداقت، استقامت، کنترل نفس، و روحیه شکست‌ناپذیر تدریس می‌شود. این اصول به عنوان بخشی از آموزش، نه تنها برای پیشرفت فنی بلکه برای توسعه اخلاقی هنرجویان اهمیت دارند. در کاراته، اصول مشابهی مانند احترام، تواضع، و تلاش مداوم آموزش داده می‌شود که به هنرجویان کمک می‌کند تا علاوه بر تسلط بر تکنیک‌ها، در زندگی روزمره خود نیز از این اصول بهره‌مند شوند.

الگوهای تمرینی در ورزش تکواندو به نام پومسه شناخته می‌شوند که شامل حرکات ترتیب‌دار و از پیش تعیین شده برای آموزش و تمرین است. اما فرم‌ها در کاراته به نام کاتا شناخته می‌شوند که مانند پومسه در تکواندو، مجموعه‌ای از حرکات از پیش تعیین شده هستند که برای تمرین تکنیک‌ها و اصول مبارزه استفاده می‌شود.

در نهایت، هر دو هنر رزمی در سطح جهانی محبوبیت زیادی دارند و به عنوان ورزش‌های معتبر شناخته می‌شوند. ورزش تکواندو از سال ۲۰۰۰ به عنوان یک رشته رسمی در بازی‌های المپیک حضور داشته و قوانین خاص خود را برای مسابقات دارد که بیشتر بر روی ضربات پا تمرکز دارد. در مقابل، کاراته برای اولین بار در المپیک ۲۰۲۰ توکیو به عنوان یک رشته المپیکی معرفی شد و در آن از تکنیک‌های ترکیبی دست و پا استفاده می‌شود. در حالی که تکواندو بیشتر به خاطر تکنیک‌های هوایی و سرعت معروف است، کاراته به دلیل تنوع سبک‌ها و تکنیک‌های متعادل‌تری که ارائه می‌دهد، شناخته می‌شود.

سوال‌های متداول درباره تکواندو

تکواندو یکی از سیستماتیک‌ترین و علمی‌ترین ورزش‌های رزمی کره‌ای است که بیشتر بر مهارت‌های فیزیکی تکیه دارد. این رشته رزمی، علاوه بر تقویت جسمانی، با استفاده از روش‌های خاص خود، به تقویت روحیه و استقامت در زندگی نیز پرداخته و ذهن انسان را برای مواجهه با چالش‌ها آماده می‌کند.

امروزه ورزش تکواندو جایگاه جهانی پیدا کرده است و شهرت بین‌المللی دارد، به‌طوری‌که به عنوان یکی از ورزش‌های رسمی در المپیک مطرح شده است. این ورزش، روشی صحیح برای استفاده از حرکات دست و پا در حمله و دفاع است و به عنوان ابزاری برای کنترل دعوا و حفظ آرامش در موقعیت‌های تنش‌زا شناخته می‌شود.

بهترین سن برای شروع تکواندو

بهترین سن برای شروع تکواندو بستگی به هدف فرد دارد، اما شروع از سنین پایین می‌تواند مزایای زیادی به همراه داشته باشد. برای کودکان ۴ تا ۶ سال، تکواندو می‌تواند به عنوان یک ورزش تفریحی و آموزشی آغاز شود. در این سن، بچه‌ها می‌توانند مهارت‌های پایه‌ای مثل تعادل، هماهنگی و تمرکز را یاد بگیرند، که در زندگی روزمره‌شان نیز مفید خواهد بود. همچنین، شروع در این سن باعث می‌شود که آنها در آینده از نظر فنی و جسمانی توانایی بیشتری برای پیشرفت داشته باشند.

از سوی دیگر، شروع تکواندو در سنین بالاتر نیز امکان‌پذیر است و حتی افراد بزرگ‌تر می‌توانند به موفقیت‌های قابل توجهی برسند. برای کسانی که از سن ۱۰ سال به بالا شروع می‌کنند، هنوز زمان کافی برای یادگیری تکنیک‌های پیچیده و شرکت در مسابقات وجود دارد. اگر فرد انگیزه و تعهد لازم را داشته باشد، می‌تواند در مدت زمان کوتاهی مهارت‌های قابل توجهی کسب کند. به طور کلی، هرچند شروع در سنین پایین مزایای زیادی دارد، اما مهم‌ترین عامل در موفقیت هر فرد، پشتکار و تمرین مداوم است.

تکواندو چند دان دارد؟

ورزش تکواندو دارای سیستم دان (درجه‌های مهارت) است که معمولاً از کمربند سفید آغاز و به کمربند سیاه ختم می‌شود. این درجات نشان‌دهنده سطح مهارت و پیشرفت فرد در این ورزش هستند و به تدریج ارتقا می‌یابند. در ابتدا، فرد با کمربند سفید شروع می‌کند و به ترتیب به رنگ‌های زرد، سبز، آبی و قرمز می‌رسد. هر یک از این کمربندها نمایانگر تسلط فرد بر تکنیک‌های خاص و مهارت‌های مختلف تکواندو است.

پس از رسیدن به کمربند سیاه، فرد وارد مرحله‌ای از تکواندو می‌شود که دان‌های مختلف کمربند سیاه آغاز می‌شود. در این مرحله، معمولاً سیستم دان از ۱ تا ۱۰ ادامه دارد. برای ارتقا به هر دان، فرد باید در آزمون‌های فنی، که شامل ارزیابی تکنیک‌های پایه، کاتا (فرم‌ها)، مبارزات و توانایی در دفاع شخصی است، موفق عمل کند. به این ترتیب، رسیدن به هر دان نشان‌دهنده ارتقاء مهارت‌ها و تجربه فرد در این ورزش است.